Ci, którzy uprawiają ogrody wiedzą, że aby ciszyć się obfitymi plonami na jesień trzeba włożyć w ziemię sporo pracy, choć to może nie wystarczyć. Na ogrodnictwie trzeba po prostu się znać. Początkujący mogą sięgnąć do licznych dostępnych pomocy, choćby do “Oekonomiki ziemiańskiej generalnej” Jakuba Haura wydanej w 1675 r. Tylko jak ją czytać? Jakub Haur zaleca:
“Rozsadę w wigilię świętego Grzegorza i w Wielki Tydzień siać, a dla przymrozków słomą na noc przykrywać, koło Świętej Trójce ją przesadzać po deszczu […]”
Bardziej ciepłolubne warzywa jak kalafiory czy karczochy zaleca Haur “za doskonałego ciepła siać”. Wspomina też o innej metodzie „Sieją te rzeczy w osobnych naczyniach, w letniej izbie i na czas ciepła (gdy nastapi) na zagony przesadzają.”
Co uprawiali w swoich ogrodach nasi przodkowie?
Oto lista warzyw z dzieła Haura: kapusta, pietruszka, kuczmerka, cebula, marchew, rzepa ogrodowa, ćwikła, pasternak, ogórki, rzodkiew, czosnek, banie, malony, karczochy, kalafiory, włoska kapusta, kalorepa, seler, sałaty. Nie są to uprawy proste. Tyle, że okres siewu jest długi.
“Na kapustę, pietruszkę, kuczmerkę, cebulę, marchew, rzepę ogrodową, ćwikłę, pasternak, ogórki, rzotkiew, czosnek, banie (dynie), trzeba zwozu (nawozu) i uprawiać jako najlepiej. Na kapuścisku siewają marchew, która zawsze zwykła się darzyć. Te jarzyny poczynać siać, jako jeno zejdzie zimowa skorupa, który siew trwać może ku Zielonym Świątkom.”
Oczywiście w XVII w ogrody nie były wolne od szkodników. Na szkodniki żyjące w ziemi szczególnie narażona była młoda rozsada w czasie suszy. Pan Jakub proponuje proste i skuteczne rozwiązanie: każdego robaka znaleźć, a znalazłszy zabić. W walce z liszkami na kapuścianych liściach możemy sięgnąć po pomoc:
“Na zwierzchne liszki, aby kapuścianego nie psowały liścia, wziąść z lasu mrowisko starego gniazda i między zagony kapusty rozsypać te mrówki, które do szczętu je wygubią.”
I jeszcze jedna rada pana Jakuba:
“W tym też trzeba mieć pilny dozór, gdy na ogrodach plewiarki plewią, aby nie drzymały, a to dla tego, aby rozespane, miasto chwastu dobrej nie wyrywały jarzyny.”
Na podstawie Jakub Kazimierz Haur , ” Oekonomika ziemiańska generalna”, Kraków, 1675
